Hở hàm ếch ở trẻ xảy ra do đâu, Tìm hiểu cách điều trị

Dị tật hở hàm ếch xảy ra ở nhiều trẻ em không may mắn. Nguyên nhân có thể là do di truyền hoặc các yếu tố khác tác động như môi trường, chế độ dinh dưỡng của mẹ… Trên thực tế, dị tật trên hoàn toàn có thể chữa bằng phương pháp phẫu thuật. Tuy nhiên, ca phẫu thuật cần thực hiện ở thời điểm phù hợp để đem lại kết quả tốt nhất

1. Hở hàm ếch là gì

Hở hàm ếch (hở vòm miệng) là một dị tật bất thường di truyền trong phát triển hàm hoặc ổ miệng của thai nhi, khiến cho vòm miệng và khoang mũi xuất hiện khe hở. Khi thai nhi phát triển trong tử cung, các mô cơ bản phát triển để tạo nên hàm trên và hàm dưới phải liên kết với nhau để tạo thành hàm hoàn chỉnh. Tuy nhiên, trong trường hợp hở hàm ếch, quá trình này không diễn ra đầy đủ, dẫn đến việc hàm trên và hàm dưới không kết nối một cách hoàn hảo khi trẻ mới sinh.

Thông thường, vòm miệng sẽ hình thành từ tuần thứ 6 – 9 của thai kỳ. Tuy nhiên, nếu các mô không liên kết hoàn toàn lại với nhau sẽ xảy ra hở vòm miệng. Hiện tượng trên có thể chỉ xảy ra ở một phần hoặc cả hai phần trước và sau của vòm miệng. Tỷ lệ trẻ em bị hở vòm miệng tại Việt Nam là 1/700. Điều đó nghĩa là cứ khoảng 700 trẻ em sinh ra thì sẽ có 1 bé gặp phải dị tật trên.

Trên thực tế, hở vòm miệng có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc đi kèm theo dị tật khác. Trong đó, hở vòm miệng và sứt môi thường đi kèm với nhau, khiến cho khuôn mặt bị biến dạng và ảnh hưởng lớn đến cuộc sống.

Khe hở ở vòm miệng của trẻ sơ sinh

2. Tại sao bị hở vòm miệng

Dị tật hở vòm miệng ở trẻ em có thể xảy ra do một số nguyên nhân dưới đây:

– Chế độ ăn uống: 

Trong thời kỳ mang thai, nếu như mẹ ăn uống thiếu khoa học, cơ thể sẽ rất dễ bị thiếu nhiều dưỡng chất quan trọng như axit folic, vitamin B6, vitamin B12… Điều đó khiến cho thai nhi phát triển kém và bị hở vòm miệng.

– Chất kích thích:

Mẹ bầu thường xuyên sử dụng thuốc lá, rượu, bia cũng là một nguyên nhân khiến cho trẻ dễ mắc bệnh hở vòm miệng hơn. Bởi các chất kích thích trong đó gây ảnh hưởng xấu tới sự phát triển vòm miệng của thai nhi.

– Mẹ bị mắc bệnh giang mai, lậu:

Bệnh giang mai hay bệnh lậu nếu không được chữa trị dứt điểm hoàn toàn có thể lây từ mẹ sang thai nhi. Bởi trong quá trình mang thai, máu của mẹ có thể trao đổi với máu của thai nhi, tạo điều kiện cho xoắn khuẩn xâm nhập và lây bệnh. Khi đó, thai nhi khó có thể phát triển toàn diện và dễ bị dị tật hở vòm miệng.

– Môi trường độc hại:

Mẹ thường xuyên tiếp xúc với môi trường độc hại trong thời kỳ mang thai như ô nhiễm phóng xạ, hóa chất… cũng gây ảnh hưởng rất lớn đến bé. Bởi chúng sẽ ngấm vào cơ thể mẹ, gây đột biến chuỗi nhiễm sắc thể, ảnh hưởng đến thông tin di truyền ở tế bào sinh sản và khiến bé có nguy cơ cao bị hở vòm miệng.

– Di truyền từ người thân ở trong gia đình:

Hở hàm ếch ở trẻ hoàn toàn có thể di truyền. Điều đó có nghĩa là nếu như ông, bà, bố, mẹ hay anh, chị có khe hở ở vòm miệng thì xác suất trẻ gặp phải dị tật trên cũng cao hơn.

– Mẹ nhiễm virus trong giai đoạn mang thai:

Rrong khoảng thời gian từ tuần thứ 4 – 12 của thai kỳ, mẹ bầu bị nhiễm virus như Influenza, Rubella… Virus sẽ từ máu của mẹ qua nhau thai và vào thai nhi. Chúng sẽ phá hủy hoặc làm chậm sự phát triển của thai nhi và làm tăng nguy cơ hở vòm miệng.

– Mẹ sử dụng vitamin A liều cao khi mang bầu:

Về bản chất, vitamin A là một dưỡng chất rất cần thiết cho sự phát triển của thai nhi, đặc biệt là thị lực. Tuy nhiên, việc mẹ bầu sử dụng vitamin A liều cao có thể gây ngộ độc và ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển vòm miệng của thai nhi. 

– Thuốc:

Mẹ bầu sử dụng một số loại thuốc sau trong giai đoạn đầu của thai kỳ: topiramate, axit valproic, methotrexate… có thể gây dị tật hở vòm miệng ở thai nhi. Bởi thuốc qua được hàng rào nhau thai, gây ảnh hưởng xấu tới thai nhi. Chúng có thể khiến cho vòm miệng không phát triển được toàn diện và tạo một khe hở với khoang mũi.

Mẹ bầu hút thuốc lá làm tăng nguy cơ trẻ bị hở vòm miệng

3. Những triệu chứng hở vòm miệng điển hình

Trẻ bị hở vòm miệng sẽ có các triệu chứng điển hình sau:

– Xuất hiện vết nứt ở vòm miệng, tác động đến cấu trúc một hoặc cả hai bên mặt của trẻ, gây mất thẩm mỹ toàn bộ khuôn mặt. Trong một số trường hợp đặc biệt, vòm miệng có khe hở nhưng không làm ảnh hưởng đến khuôn mặt.

– Trẻ gặp khó khăn trong việc ăn uống do vòm miệng bị hở, không ngăn cách được khoang mũi và khoang miệng. Thậm chí, thức ăn còn dễ bị trào lên mũi 

– Nói giọng mũi, âm sắc của giọng bị rối loạn, thậm chí hơi ngọng. Do khe hở ở vòm miệng biến khoang mũi và khoang miệng thành một khoang chung.

– Trẻ dễ bị nhiễm trùng tai do có nhiều dịch tích tụ ở tai giữa. 

4. Biện pháp chẩn đoán bệnh hở vòm miệng

Trên thực tế, hầu hết các trường hợp hở vòm miệng đều được bác sĩ phát hiện ra ngay sau khi sinh. Các bác sĩ sẽ khám miệng, hàm, quan sát vị trí của hàm trên và hàm dưới để đưa ra được nhận định chính xác nhất.

Tuy nhiên, dị tật trên cũng hoàn toàn có thể được phát hiện khi bé còn đang ở trong bụng mẹ bằng các phương pháp sau:

– Siêu âm thấy hở hàm ếch:

Siêu âm ở tuần thứ 13 có thể phát hiện được dị tật hở vòm miệng. Các sóng âm thanh với tần số phù hợp sẽ tạo ra hình ảnh của thai nhi. Tuy nhiên, thai nhi càng phát triển thì chẩn đoán của bác sĩ sẽ càng chính xác.

Trong đó, tuần thứ 21 – 24 được xem là thời điểm vàng để chẩn đoán hở vòm miệng. Bởi các bộ phận trên cơ thể đã gần như phát triển toàn diện nhưng trọng lượng của thai nhi vẫn chưa quá lớn. Ngoài ra, nước ối cũng nhiều hơn nên các bác sĩ sẽ dễ dàng quan sát.

– Xét nghiệm:

Trong trường hợp siêu âm phát hiện những bất thường ở vòm miệng của thai nhi, bác sĩ sẽ lấy mẫu nước ối đem đi xét nghiệm để đưa ra kết luận chính xác nhất.

Siêu âm thấy hở vòm miệng

5. Hở hàm ếch có nguy hiểm hay không

Về bản chất, hở vòm miệng không phải là bệnh nguy hiểm tới tính mạng. Tuy nhiên, dị tật trên lại gây ra nhiều ảnh hưởng đến trẻ như nhiễm trùng tai mãn tính, ăn uống khó khăn, mất thẩm mỹ khuôn mặt, phát âm kém hoặc các vấn đề liên quan đến răng miệng.

– Nhiễm trùng tai mãn tính:

Cấu trúc của vòm miệng không bình thường khiến cho các ống dẫn lưu của eustachian hoạt động khó khăn hơn. Trong khi đó, đây lại là bộ phận có nhiệm vụ cân bằng áp lực và xả dịch dư thừa từ tai giữa. Khi bộ phận trên gặp vấn đề, tai sẽ bị ứ dịch, suy giảm thính lực và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tai mãn tính.

– Ăn uống khó khăn:

Khi vòm miệng và khoang mũi có khe hở, thức ăn rất dễ bị trào lên mũi trong quá trình ăn nhai hàng ngày. Điều đó khiến cho trẻ ăn uống khó khăn và ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện về sau.

– Mất thẩm mỹ:

Đối với những trẻ bị hở vòm miệng, khuôn mặt thường mất đi sự cân đối. Khe hở giữa vòm miệng và khoang mũi càng lớn thì mức độ biến dạng của mặt càng nhiều.

– Phát âm khó khăn:

Khoang miệng và khoang mũi thông nhau sẽ gây ra sự rối loạn nhất định về phát âm của trẻ. Đặc biệt là khi phát âm những âm có mũi và âm không mũi. Nếu tình trạng trên không được khắc phục, trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình giao tiếp cũng như học tập về sau.

– Các vấn đề về răng:

Khe hở vòm miệng khiến cho các răng dễ mọc sai lệch. Bên cạnh đó, việc vệ sinh răng miệng hàng ngày cũng trở nên khó khăn hơn rất nhiều, làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý như sâu răng, viêm nha chu…

6. Phương pháp điều trị trẻ bị hở vòm miệng

Dị tật hở vòm miệng hoàn toàn có thể được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. Các bác sĩ sẽ tiến hành rạch hai bên khe hở, sắp xếp, tạo hình lại các mô, cơ trong vòm miệng và tiến hành khâu vết thương.

Tùy vào mức độ dị tật, các bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật tiếp nhằm cải thiện diện mạo và các chức năng khác như: đặt ống nhỏ trong màng nhĩ để giảm nguy cơ mắc bệnh về tai, ghép xương nếu có khiếm khuyết ở xương ổ răng…

Phẫu thuật hở vòm miệng rất phức tạp nên đòi hỏi bác sĩ thực hiện phải là người dày dặn kinh nghiệm và có chuyên môn giỏi mới có thể đảm bảo được hiệu quả tốt nhất.

Trẻ không cần phải phẫu thuật ngay sau khi sinh mà nên đợi 18 tháng đối với trường hợp hở vòm miệng riêng lẻ hoặc 3 – 6 tháng nếu kèm theo dị tật sứt môi. Việc phẫu thuật quá sớm sẽ khó đạt được kết quả như mong muốn bởi cấu trúc giải phẫu vẫn chưa rõ ràng.

7. Hình ảnh về hở hàm ếch

7.1. Một số hình ảnh siêu âm thai nhi bị hở hàm ếch thực tế

Dưới đây là một số hình ảnh siêu âm hở hàm ếch:

Siêu âm bị hở hàm ếch

Phát hiện thai nhi bị hở vòm miệng khi đi siêu âm định kỳ

Thai nhi bị dị tật

7.2. Một số hình ảnh sau khi phẫu thuật hở hàm ếch

Sau đây là hình ảnh sau khi phẫu thuật dị tật hở vòm miệng:

Phẫu thuật có thể chữa hở vòm miệng

Hình ảnh sau phẫu thuật hở vòm miệng của trẻ

Người bị hở vòm miệng sau khi phẫu thuật

8. Trẻ bị sứt môi hở hàm ếch phẫu thuật bao nhiêu lần là xong

Trên thực tế, đa số các bé bị dị tật hở vòm miệng kèm theo sứt môi không thể khắc phục được trong một lần phẫu thuật duy nhất. Ngoài phẫu thuật vá môi lúc 5 – 6 tháng tuổi và vá vòm miệng khi 18 tháng tuổi, trẻ vẫn có thể cần tiến hành một vài cuộc phẫu thuật khác như:

– Phẫu thuật ghép xương ổ răng để tạo khoảng trống cho răng mọc hoặc làm răng giả.

– Phẫu thuật đặt ống nhỏ trong màng nhĩ để ngăn chặn tích tụ chất lỏng trong tai.

– Phẫu thuật cải thiện hình dáng môi, mũi, miệng.

Tất nhiên, không phải các trẻ bị sứt môi, có khe hở ở vòm miệng đều phải thực hiện tất cả các ca phẫu thuật trên. Tùy vào trường hợp của từng trẻ, các bác sĩ sẽ hội chẩn và xây dựng phương án phẫu thuật tốt nhất.

9. Những lưu ý khi chữa dị tật hở vòm miệng cho trẻ

9.1. Cần sự tư vấn từ bác sĩ

Quá trình chẩn đoán và điều trị hở vòm miệng ở trẻ em cần được các bác sĩ chuyên về răng hàm mặt theo dõi và chỉ định. Cha mẹ cũng cần lắng nghe tư vấn của bác sĩ về thời điểm phẫu thuật phù hợp nhất để đảm bảo trẻ có thể phát triển toàn diện và không gây ảnh hưởng xấu tới sức khỏe.

9.2. Chăm sóc răng miệng kỹ lưỡng

Sau khi chữa hở vòm miệng, cha mẹ cần vệ sinh răng miệng cho trẻ cẩn thận bằng nước muối sinh lý dạng xịt. Điều đó sẽ giúp ngăn chặn vi khuẩn gây hại phát triển và làm vết thương bị viêm nhiễm.

Mỗi ngày, cha mẹ nên vệ sinh nướu răng của trẻ bằng miếng gạc hoặc khăn sạch 2 – 3 lần. Khi vệ sinh cần thực hiện nhẹ nhàng, tránh khu vực vừa mới phẫu thuật.

Ngoài ra, các mẹ cần cho trẻ uống nước đun sôi để nguội nhiều lần trong ngày, đặc biệt là sau khi ăn để làm sạch khoang miệng.

9.3. Theo dõi răng của trẻ

Như những thông tin chúng tôi đã đề cập đến ở phần trên, trẻ hở vòm miệng rất dễ gặp phải tình trạng răng mọc lệch, mọc thiếu, sai khớp cắn. Do đó, sau khi phẫu thuật, cha mẹ vẫn cần theo dõi tình trạng răng miệng của trẻ. Nếu như phát hiện răng của trẻ có bất kỳ bất thường gì, cha mẹ cần liên hệ tới bác sĩ điều trị để được tư vấn bởi rất có thể trẻ sẽ cần tiến hành phẫu thuật ghép xương ổ răng.

10. Chi phí phẫu thuật hở hàm ếch

Tại Bệnh viện Răng Hàm Mặt Thẩm Mỹ Paris, chi phí phẫu thuật hở vòm miệng có mức giá như sau:

– Ghép xương hàm trên kết hợp phẫu thuật hàm, mũi sứt môi – hở vòm: 25 triệu đồng.

– Ghép xương hàm trên kết hợp phẫu thuật hàm, mũi sứt môi – hở vòm sửa lại: 30 triệu đồng.

Tuy nhiên, chi phí thực tế sẽ còn phụ thuộc vào tình trạng của mỗi trẻ. Đối với những trẻ phải phẫu thuật đặt ống trong màng nhĩ thì chi phí sẽ cao hơn.

11. Phương pháp dự phòng nguy cơ hở vòm miệng

Để giảm thiểu nguy cơ trẻ mắc bệnh hở vòm miệng, cha mẹ nên:

– Thực hiện xét nghiệm di truyền trước mang thai nhằm phát hiện gen đột biến có thể khiến trẻ bị dị tật.

– Uống vitamin theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

– Mẹ bầu cần ăn uống khoa học để cơ thể đủ dưỡng chất.

– Tránh tiếp xúc với môi trường có nhiều chất độc hại.

– Không sử dụng đồ chứa chất kích thích, điển hình như rượu, bia, thuốc lá…

– Tiêm phòng trước khi có bầu.

Mẹ bầu cần ăn uống khoa học để thai nhi có thể phát triển toàn diện

Có thể thấy, dị tật hở hàm ếch gây ảnh hưởng rất nhiều tới sự phát triển và cuộc sống của trẻ về sau. Do đó, cha mẹ nên đưa trẻ tới gặp bác sĩ sớm để được tư vấn phương án điều trị tốt nhất.