Sứt môi hở hàm ếch: Nguyên nhân, triệu chứng & cách điều trị

Sứt môi, hở hàm ếch là một trong những nỗi lo của mẹ bầu, nhất là nếu gia đình có tiền sử về bệnh. Vậy sứt môi hở hàm ếch có thể di truyền không? Có chữa khỏi được không? Những chia sẻ dưới đây sẽ phần nào giúp bạn giải đáp những thắc mắc trên.

1. Tìm hiểu tổng quan về sứt môi và hở hàm ếch

Dị tật sứt môi và hở hàm ếch là tình trạng các mô của miệng không hình thành bình thường trong quá trình phát triển của thai nhi. Đây là dị tật bẩm sinh vùng mặt làm biến dạng mặt của trẻ. Hở hàm ếch tạo khe hở giữa vòm miệng và khoang mũi. Sứt môi là dạng dị tật bẩm sinh khi các bộ phận trên khuôn mặt hình thành nên phần môi bị hở thay vì khép kín lại như những người khác.

Sứt môi và hở hàm ếch có thể xảy ra riêng lẻ hoặc cùng lúc với 3 dạng chính:

– Sứt môi và hở hàm ếch

– Sứt môi không bị hở hàm ếch

– Hở hàm ếch không bị sứt môi

Hở hàm ếch bẩm sinh là một trong các dị tật bẩm sinh phổ biến nhất. Chúng có thể do dị tật bẩm sinh hoặc liên quan đến các di truyền trên gen, hội chứng di truyền.

Hở hàm ếch và sứt môi gây ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển về thể chất và tinh thần của trẻ. Nhưng dị tật này có thể được chữa trị. Ở hầu hết các trẻ, các ca phẫu thuật có thể khôi phục chức năng và đạt được kết quả gần như bình thường.

Dị tật sứt môi

2. Nguyên nhân nào dẫn đến sứt môi và hở hàm ếch?

Nguyên nhân gây dẫn đến sứt môi, hở hàm ếch là do di truyền và ảnh hưởng của môi trường trong quá trình mang thai.

Yếu tố di truyền

Thực tế, dị tật thai nhi này có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu bố mẹ, ông bà có tiền sử về sứt môi, hở hàm ếch thì trẻ sinh ra cũng có nguy cơ cao gặp phải.

Tác động từ môi trường

Trong thời điểm thai nhi hình thành môi và hàm, các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng tiêu cực đến thai phụ cũng là nguyên nhân gây dị tật sứt môi, hở hàm ếch như:

– Tiếp xúc với môi trường độc hại, hóa chất, tia phóng xạ trong thai kỳ.

– Không đủ dinh dưỡng trong quá trình mang thai.

– Hút thuốc lá, dùng ma túy hoặc uống rượu bia khi mang thai.

– Mẹ bị cảm cúm trong quá trình mang thai.

– Dùng một số loại thuốc như chống co giật, điều trị động kinh, nhiễm trùng trong 3 tháng đầu mang thai.

– Trẻ sinh ra khi mẹ bị béo phì và tiểu đường cũng có nguy cơ cao bị sứt môi và hở hàm ếch.

Nguyên nhân sứt môi và hở hàm ếch

3. Các triệu chứng khi bị sứt môi hở hàm ếch

Sứt môi và hở hàm ếch có thể phát hiện ngay từ khi còn trong bụng mẹ, thông qua siêu âm thai từ tuần 21 đến tuần thứ 24. Siêu âm có thể phát hiện được các bất thường về hình thái của thai như tật sứt môi, hở hàm ếch, dị dạng ở các cơ quan, nội tạng.

Sau sinh, bạn có thể dễ dàng nhận diện dị tật này với các triệu chứng như:

– Trên vòm miệng hoặc môi xuất hiện vết nứt, gây ảnh hưởng đến 1 hoặc 2 bên khuôn mặt.

– Vết nứt như một khe nhỏ trên môi hoặc kéo dài từ môi qua nướu trên và vòm miệng rồi dừng lại ở dưới mũi.

– Vết nứt ở trên vòm miệng nhưng không ảnh hưởng đến khuôn mặt.

Ít phổ biến hơn, hở hàm ếch ở các cơ vòm miệng xuất hiện từ sau miệng và được bao phủ bởi niêm mạc miệng thường. Đây là dạng thường không thể chẩn đoán cho đến khi các triệu chứng đã tiến triển như:

– Khó khăn khi ăn

– Khó nuốt, chất lỏng hoặc thức ăn có thể chảy ra từ mũi

– Giọng bằng nói mũi

– Nhiễm trùng tai

Triệu chứng khi bị sứt môi hở hàm ếch

4. Cách điều trị sứt môi và hở hàm ếch

Điều trị sứt môi hở hàm ếch bẩm sinh giúp cải thiện khả năng ăn, nói và nghe của trẻ và để có được vẻ bề ngoài bình thường. Quá trình điều trị gồm phẫu thuật chỉnh sửa sứt vòm miệng và môi dựa trên từng tình trạng của trẻ. Sau khi sửa chữa khe hở, bác sĩ sẽ đề nghị phẫu thuật tiếp để cải thiện giọng nói hoặc sự xuất hiện của môi và mũi.

Các mốc thời gian phù hợp để đưa trẻ đi phẫu thuật sứt môi, hở hàm ếch:

– Trẻ từ 3 – 6 tháng tuổi: Phẫu thuật dị tật sứt môi

– Trẻ từ 12 – 18 tháng tuổi: Phẫu thuật dị tật hở hàm ếch

– Trẻ từ 4 đến 6 tuổi: Phẫu thuật đóng dò vòm

– Trẻ từ 13 đến 17 tuổi: Phẫu thuật ghép xương khe hở xương ổ răng

– Từ 18 đến 20 tuổi: Phẫu thuật di chuyển xương hàm.

Bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp phẫu thuật như:

– Sửa môi: Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch 2 bên khe hở và tạo các vạt mô. Các vạt sẽ được khâu lại, bao gồm cả cơ môi. Việc phẫu thuật sẽ tạo ra cấu trúc và chức năng môi bình thường hơn.

– Sửa chữa vòm miệng: Thực hiện đóng tách và cấu trúc lại vòm miệng. Ngoài ra, bác sĩ sẽ sắp xếp, sửa chữa các cơ ở vòm miệng

– Phẫu thuật ống tai: Với trẻ bị hở hàm ếch, có thể đặt ống tai để làm giảm nguy cơ mắc bệnh tai mãn tính, có thể gây mất thính giác. Phẫu thuật ống tai bao gồm đặt các ống nhỏ hình ống trong màng nhĩ để tạo lỗ mở, giúp ngăn ngừa sự tích tụ chất lỏng.

– Phẫu thuật tái tạo ngoại hình: Có thể phẫu thuật bổ sung để cải thiện hình dạng của miệng, mũi và môi.

Điều trị sứt môi và hở hàm ếch

5. Làm thế nào để dự phòng sứt môi và hở hàm ếch?

Nghiên cứu cho thấy axit folic giúp ngăn ngừa tật khe hở môi hàm. Do đó, trước và trong khi mang thai, phụ nữ nên dùng khoảng 0,4 đến 1mg axit folic mỗi ngày. Có thể bổ sung bằng việc tăng cường các loại thức ăn giàu axit folic như ngũ cốc, rau xanh,… hay dùng thêm thực phẩm chức năng bổ sung. Tuy nhiên không nên dùng liều quá cao sẽ gây tổn thương thần kinh.

Bên cạnh đó, để phòng bệnh, bố mẹ chuẩn bị sức khỏe tốt trước khi mang thai:

– Trong thời gian mang thai, mẹ bầu cần có chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý, sử dụng thuốc có chỉ dẫn của bác sĩ và khám thai định kỳ.

– Không tiếp xúc với các tác nhân nguy hiểm tới thai nhi như chất hóa học, tia phóng xạ,…

– Luôn giữ tinh thần thoải mái, có thể tập thể dục dưỡng sinh, yoga, đi bộ,…

– Luôn chú ý khi sử dụng các loại thuốc khi mang thai, bao gồm cả vitamin A.

– Tiêm phòng vắc xin trước khi có ý định mang bầu như vắc xin phòng rubella, cúm,…

– Xét nghiệm chọc ối để sớm phát hiện các dị tật của thai nhi.

– Nếu gia đình có tiền sử bị sứt môi, hở hàm ếch, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi có thai.

– Không hút thuốc hoặc uống đồ có cồn trong giai đoạn mang thai.

Khám thai định kỳ

6. Câu hỏi

6.1. Hở hàm ếch có di truyền không?

Hở hàm ếch có thể di truyền từ cả bố và mẹ. Tỷ lệ trẻ mắc dị tật sẽ tăng khi gia đình 2 bên đều có tiền sử có người mắc dị tật này. Theo thống kê, nếu bố mẹ đều bình thường và đã có 1 bé bị hở hàm ếch thì xác suất người con tiếp theo mắc phải sẽ là 3 đến 5%. Nếu bố hoặc mẹ mắc dị tật, nhưng chưa có người con nào mắc, thì tỷ lệ có con mắc phải sẽ là 5%. Nếu bố hoặc mẹ và 1 người con đã mắc dị tật, thì tỉ lệ đứa con thứ 2 mắc sẽ cao hơn nữa.

6.2. Hở hàm ếch có phẫu thuật khỏi được không? 

Có thể điều trị hở hàm ếch bằng phương pháp phẫu thuật. Phẫu thuật hở càng được tiến hành sớm càng ít để lại sẹo và tránh ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Như trường hợp của chị chị N.T.D – mẹ của bé V.A. (7 tháng tuổi, Bắc Giang) cho biết: “Bác sĩ phát hiện con mình bị dị tật hở hàm ếch khi thai nhi được 5 tháng tuổi. Bác sĩ khuyên dị tật này sau sinh, cháu đủ tháng sẽ được phẫu thuật và có cuộc sống bình thường.”

6.3. Trẻ bị sứt môi nhẹ có ảnh hưởng gì không?

Dị tật sứt môi nhẹ ở trẻ nhỏ không gây ảnh hưởng đến tính mạng, nhưng ảnh hưởng sinh hoạt hàng ngày của trẻ như:

– Ảnh hưởng đến thẩm mỹ

– Nói ngọng, khó ăn, khó bú, nghe kém

– Tâm lý tự ti, mặc cảm

Hy vọng bài viết đã chia sẻ tới bạn những kiến thức về sứt môi hở hàm ếch là cách phòng ngừa trong thời kỳ mang thai. Nếu phát hiện trẻ mắc dị tật thì nên đưa trẻ đến các cơ sở y khoa càng sớm, càng tốt.